GÜRCÜSTAN BAŞBAKANI: “3 EKİM”DEN SONRA AB İLE KOMŞU GİBİYİZ”
Erdal KÜÇÜK – O. N. MERCAN
- "Gürcüstan tarihinde o gerçekten çok büyük insandı."
- "Bizim hedefimiz Gürcüstan’ın toprak bütünlüğüdür."
- "Eğer BDT faaliyetsiz kalırsa doğal olarak yok olacak, şimdilik BDT’den çıkmayı düşünmüyoruz."
- "Türkiye bizim çok önemli partnerimizdir. Aynı zamanda komşu ve dost ülkedir."
-Öncelikle müsaade ederseniz ailenizden ve sizden bahsedelim. Ailenizin Acara’dan Kobuleti’nden olduğunu biliyoruz.
Ben Kobuleti’liyim akrabalarımızın hepsi Kobuleti’de oturuyor. Siyasetle uğraştığım için görevim gereği ailemle birlikte Tbilisi’de yaşıyoruz.
Türkiye Gürcülerinin en önemli ismi ve çok sevdiği Ahmet Özkan’ı (Melaşvili) tanıyor ya da biliyor musunuz? Ahmet Özkan (Melaşvili) hakkında neler söylemek istersiniz?
Gürcüstan tarihinde o gerçekten çok büyük insandı. Ben onun hakkında çok şey duymuştum. Bir de kendisini yakından gördüm. Örnek bir insandı.
Bugün, Gürcüstan’ın Başbakan’ısınız, bu göreve gelmeden önce hangi görevdeydiniz?
Başbakan olmadan önce, 3 dönem parlamentoda milletvekili olarak görev yaptım. İki defa hem Şevardnadze hükümetinde, hem Güller Devrimi’nden sonra Maliye Bakanı olarak çalıştım. Gürcüstan’da Başbakan olarak çalışmak büyük sorumluluk.
Rusça dışında yabancı dil biliyor musunuz? Dış temaslarınızda, toplantılarınızda ve görüşmelerinizde hangi dili kullanıyorsunuz?
İyi derecede İngilizce konuştuğumu düşünüyorum, yüksek öğrenimimi de Moskova üniversitesinde Rusça yaptım. Bulunduğum ülkede Rusça daha iyi biliniyorsa Rusça konuşuyorum, İngilizce biliniyorsa İngilizce, yoksa Gürcüce, tercüman yardımıyla; Türkiye’de olduğu gibi.
Rusya, Gürcüstan’dan vazgeçecek mi? Ne zaman Abhazya ve Samaçablo’dan elini çekecek? Rusya’nın bu bölgelerden elini çekeceğinden ümidiniz var mı, buna inanıyor musunuz?
Bir taraftan 2008 yılının sonunda Gürcüstan’dan Rusya Askeri üslerini çekiyor. Biz Rusya ile normal bir komşuluk dostluk ve iyi ilişkiler kurmak istiyoruz. Bunun için elimizden gelen her şeyi yaparız. Bizim hedefimiz Gürcüstan’ın toprak bütünlüğüdür.
Gürcüstan’ın Cavaheti bölgesine 90 yıl önce yerleştirilen Ermeniler otonom cumhuriyet veya özerk bölge olmak için faaliyetlerini son zamanlarda iyice artırdılar. Sizce, bunu RF (Rusya Federasyonu) mi, Ermenistan mı; yoksa ikisi birden mi organize ediyor?
Cavaheti’de yaşayan Ermenilerin sadece çok küçük bir kısmı özerklik talep ediyor. Cavaheti nüfusun bu konuda pozisyonu farklı. Ermenistan hükümetinin pozisyonu da belli, onlar bunun gibi taleplerin kesinlikle karşısındalar, hiç bir zaman da desteklemeyeceklerdir. Çünkü Ermenistan, Gürcüstan ile arasındaki ilişkilerin ne kadar önemli olduğunu çok iyi biliyor.
Gürcüstan BDT’den ayrılmak istiyor mu? Hükümetinizin BDT ile ilgili politikaları nelerdir?
BDT’de ekonomik birliktelik sağlanmış değil. Diğer üye ülkeler için önemli olabilir. Çıkma konusunu düşünüyoruz. BDT konusunda yoğun çalışmalar içindeyiz. BDT’nin içinde anlaşmazlıkları çözmeye çalışıyoruz. Eğer BDT faaliyetsiz kalırsa doğal olarak yok olacak, şimdilik BDT’den çıkmayı düşünmüyoruz.
Gürcüstan’nın Ahıska bölgesindeki Sovyet döneminde sürgün edilmiş bölge halkını kabul edeceğine, geri alacağına dair uluslararası kuruluşlarda bir taahhüdü var. Başbakan Recep Tayip Erdoğan’ın Gürcüstan’a yapmış olduğu gezide bu konu gündeme geldi mi?
Bu konu üzerinde yoğun olarak çalışıyoruz. Genellikle Ahıskalıların geri dönmeleri konusunda uluslararası yükümlülüklerimiz var. Sayın Erdoğan’la Tbilisi ziyareti sırasında ve benim Ankara ziyaretim sırasında bu konu gündeme geldi, konu hakkında görüşmemiz oldu.
Türkiye-Gürcüstan ilişkileri ne düzeyde, mevcut ilişkilerden memnun musunuz? Türkiye ile Gürcüstan daha fazla hangi konularda işbirliğine gidebilir? Mevcut iyi ilişkilerin yansımaları nelerdir? Yani ilişkilerin iyi olduğu gibi ekonomik, sosyal ve diğer konularda yansıması oluyor mu?
Türkiye bizim çok önemli partnerimizdir. Aynı zamanda komşu ve dost ülkedir. Gürcüstan Cumhuriyetinin bağımsızlığı 90’lı yıllarda ilk olarak Türkiye tarafından tanındı. Bu gün Türkiye çeşitli alanlarda Gürücüstan’a yardımlarda bulunuyor. İki ülke arasındaki ilişkilerin daha çok alanlarda olacağını düşünüyoruz. Ziyaret hedefimiz de budur. Oldukça ciddi kararlar aldık. Örnek, havacılık alnındaki ilişkiler. Batumi havaalanının modernizasyonundan sonra Türkiye ile birlikte bu havaalanını ortak kullanacağız.
İki devlet arasındaki vize rejimi kaldırdıktan sonra ekonomik ilişkiler ve gidiş gelişler daha yoğun olacaktır. Çalışmalar henüz tamamlanmadı. Daha önemli kararlarla zenginleştireceğiz, mesela çifte vergilendirme kaldırılıcak, serbest ticaret rejmi sürdürülecek. Bu konuda sözleşmeler yapmak mecburiyeti vardır. Ticarette devrim yapmak istiyoruz. Hedefimiz 2008 yılında 2 milyar dolara ulaşmak. Bunun gerçekleşeceğine inanıyorum.
Gelecekte Türkiye Avrupa Birliği’ne girerse Gürcüstan da Avrupa’ya daha da yaklaşmış olacak. Gürcüstan’ın Avrupa Birliği ile ilgili politikası nedir? Avrupa Birliği ile ilişkiler ve işbirliği ne düzeyde?
Türkiye’nin AB için müzakereye başlaması bizim için çok önemli. 3 Ekim’den sonra AB ile komşu gibiyiz. Dışişleri bakanı DESTRO’ya göre AB sadece Hıristiyanlar birliği olmadığını kanıtladı. Bu müzakereler yakın doğu içinde önemlidir. Gürcüstan hükümetinin dış politika hedefi AB üyeliğidir. Türkiye’nin AB müzakerde izlediği yol edindiği tecrübe bizim için çok önemlidir.
BTC (Bakü-Tbilisi-Ceyhan) boru hattı inşaatı dışında aynı güzergahta bir de doğalgaz boru hattı inşaatı başladı. Buradan ilk doğalgaz ne zaman akacak? Ayrıca, Kars-Tbilisi-Bakü demiryolu insaatı ne zaman başlayacak ve ne zaman bitecek?
2009 yılında 1 milyon varil petrol geçmiş olacak. Bu da petrol piyasalarını sabitlemiş olacak. 2007’de Bakü-Tbilisi-Erzurum petrol boru hattı tamamlanacak, bölgenin güvenliği de sağlanacak. Yine 2007’de Kars-Ahalkalaki-Tbilisi-Bakü demiryolu projesinin teknik ve ekonomik değerlendirme çalışmaları tamamlanacak. Eğer ekonomik olarak karlı olursa hemen inşaatına başlanacak.
Karadeniz Ekonomik İşbirliği ile ilgili olarak neler söylemek istersiniz? Bu işbirliği hala aynı dinamizmle devam ediyor mu? Gürcüstan’ın diğer komşuları ile ilişkileri nasıl?
Gürcüstan komşu devletlerle istikrarlı ilişkiler sürdürmektedir. Gürcüstan’ın AB üyeliği sürecenin gerçekleşmesi için politikalarımızı önemsiyor bu yönde politkalarımzı şekillendiriyoruz. Türkiye’nin girişimi olan serbest ticaret bölge girişimi bence çok önemli bir olaydır. Umarım en kısa zamanda gerçekleşir. Ne kadar kısa zamanda mümkün olur bilmiyorum.
Gürcüstan-Ukrayna-Moldova ve en son Polonya arasındaki son işbirliği gelişmelerine Azerbaycan ve Orta Asya Cumhuriyetleri de dahil edilecek mi?
Bu işbirliğine aktif olarak hem Azerbeycan, hem Orta Asya devletleri katılırlar buna inanıyorum. Bu devletler arasındaki ekonomik işbirliğinde çok önemlidir.
Bildiğimiz kadarı ile özellikle Gürcü asıllı öğrenciler Türkiye’den Gürcüstan’a yüksek öğretim için geliyor. Ülkenize gelen bu öğrenciler rahatça eğitim imkanı buluyorlar mı? Bu konuda bir yardımınız söz konusu mu?
Gürcü kökenli Türk vatandaşların Gürcüstan’da Gürcüce veya herhangi başka bir dilde yüksek öğretim görmelerini biz her zaman destekleyeceğiz. Ancak üniversite sınavlarına girmeleri gerekiyor. Kaliteli eğitim-öğretim şart.
Yurtdışında yaşayan Gürcülerle ilgili bir çalışmanız mevcut mu? Gürcüstan dışındaki Gürcülerin dillerini ve kültürlerini kaybetmemeleri için ne gibi çalışmalarınız var?
Burada söylemek istiyorum ki bu konuda çok şey yapmamız lazım. Son zamanlarda biz ciddi bir adım attık; Ankara’da elçiliğimizde Gürcüce kurslar açtık. Dilimizin ve kültürümüzün kaybolmaması için Türkiye’deki Gürcü diasporasıyla aktif işbirliğine çok önem veriyoruz.
Yurtdışında yaşayan Gürcü kökenlilere Gürcüstan pasaportu verilmesinde ne aşamadasınız? Bu konuda sorunlar varmı?
Geçen yıl başında çifte vatandaşlık kanunu çıkardık. Dolayısıyla Gürcü kökenli vatandaşlar kolaylıkla Gürcüstan vatandaşlığı alacak. Gürücüstan vatandaşlığını alanlar Gürcüstan’ın gelişmesinde katkıda bulunacaklar, seçimlerde oy kullanacaklar. Gürcüstan ile aktif işbirliği kuracaklar.
Türkiye’de bulunan Gürcülerle ilişkileriniz ne düzeyde. Burada bulunan Gürcülerle yeterince ilgilenebiliyor musunuz? Yapmak istedikleriniz nelerdir? İlgileniyorsanız bu ilgi sadece bir lobi seviyesinde mi kalıyor?
İsterdim ki daha yoğun olsun. İstanbul’a gelmek benim büyük arzumdu. Dünkü görüşmeler çok heyecanlıydı. Böyle buluşmalar, sadece resmi ziyaret zamanında değil devamlı olsun istiyorum.
Son olarak Türkiye’deki Gürcülere mesajınız nelerdir? Bizlere neler söylemek istersiniz?
Türkiye’nin birçok şehrindeki var olan, aktif olarak çalışan ve kendi kökenlerini unutmayan, dil ve kültürlerini koruyan derneklere çok müteşekkirim. Teşekkürlerimi, saygılarımı sunuyorum. Sevgi ve heyecan ile ifade ediyorum. İlişkilerimiz işbirliğimiz daha aktif olsun istiyorum.
Vize rejimini kaldırmak, vatandaşlarımızla yakınlaşmak için yardımcı olun. Bu çok önemlidir. Türk ve Gürcüstan vatandaşları arasındaki yakınlaşmayı her zaman destekleyeceğiz.
İlginiz için çok teşekkür ederim.
Türkçesi: Fevzi ÇELEBİ